BASINÇLI KAP VE BUHAR KAZANLARINDA YASAL ZORUNLULUKLAR VE PİYASA UYGULAMALARI
BASINÇLI KAP VE BUHAR KAZANLARINDA YASAL ZORUNLULUKLAR VE PİYASA UYGULAMALARI
MERDİVEN ALTINA DİKKAT!
Konfeksiyon ve kuru temizleme ütü sektöründe yoğun olarak kullanılan elektrikli buhar kazanları basınçlı kap sınıfına girmektedir. Genel olarak basıncı 0,5 bardan büyük olan kaplar basınçlı kap olarak tanımlanır. Basınçlı kapların; yasal zorunluluk olan Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliğinde (AT direktifi 97/23/AT) belirtilen şartlara göre tasarımı, üretimi, testi ve piyasaya arzı gerçekleştirilir.
Her tür basınçlı kap üretiminde uygulanan kaynaklı birleştirmeler için “Kaynak Prosedürleri” nin (WPS) tanımlanması ve yapılacak her kaynağın; kaynak yöntemi, malzeme grubu ve kaynak malzemesinin uyumlu olduğunu belirten ve proje standardına uygun şekilde kaynakların yapıldığını, mekanik testlerin yapıldığını ve sonuçların uygun olduğunu gösteren rapora gereksinim vardır. Bu nedenle; her “Kaynak Prosedürü” nün (WPS) kendisini destekleyen bir “Kaynak Yöntem Testi Onay Raporu” (WPQR) olması gereklidir. WPQR hazırlık ve testleri Bağımsız Kontrol Kuruluşları (Üçüncü Taraf Gözetim Firmaları) nezaretinde yapılıp onaylanmış olmalıdır. Kaynak operatörleri de belirlenen Kaynak Prosedürüne göre sertifikalandırılmadır.
Basınçlı ekipmanlar yönetmelikte belirtildiği şekilde farklı kategorilere ayrılır. Elektrikli buhar kazanlarının sınıflandırılmasında aşağıdaki tablo kullanılır.
Buhar kazanı imalatçısı ürettiği ekipmanın her birine CE uygunluk işaretini iliştirmek ve yazılı bir AT uygunluk beyanı düzenlemek zorundadır. İmalatçı buhar kazanı için gerektiğinde yasal mercilere sunulmak üzere teknik dosya oluşturmalıdır.
Tasarım: Basınçlı ekipmanın amaçlanan ömrü süresince emniyetli olmasının garantilenmesi için, bütün faktörleri göz önünde bulundurularak, basınçlı donanım uygun bir şekilde tasarımlanmalıdır. İç/dış basınç, çevre ve işletme sıcaklığı, taşıma, bağlantılar, korozyon vb. faktörler dikkate alınarak yeterli dayanım için hesaplama yapılmalıdır.
Üretim: Buhar kazanı üretimi için işlem yöntemleri ve personel, imalatçının seçeceği, yetkili onaylanmış üçüncü taraf kuruluşu tarafından onaylanmalı, bu onayların gerçekleştirilebilmesi için üçüncü taraf, uygun uyumlaştırılmış standartta belirtilen incelemeler ve testler uygulamalı ya da uygulatmalıdır.
Tahribatsız Testler: Basınçlı ekipman ve donanımlar için sabit birleştirmelerin tahribatsız testleri uygun nitelikteki personel tarafından yapılmalıdır.
İzlenebilirlik: Ekipmanın basınca maruz kalan parçalarının üretildiği malzemeyi tanımlamak için, uygun yöntemlerle, satın alınan malzemenin gelişinden başlayarak, üretim esnasında ve son deneye kadar izlemeyi sağlayacak uygun yöntemler kurulmalı ve devam ettirilmelidir.
Son Değerlendirme: Buhar kazanının son değerlendirmesi, üzerine montajlanan ekipmanları da içerecek şekilde hidrolik basınç testi yapılmalıdır. Emniyet cihazları muayene edilmelidir.
Buhar kazanları Basınç x Hacim (PS.V ) değeri ile belirlenen kategoriye göre üreticinin başvurusu ile bağımsız bir Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu (TÜV TSE vb.) tarafından uygunluk değerlendirmesi yapılmalı ve sertifikalandırılmalıdır. Basınçlı kap ve buhar kazanı üretiminde ve satışında zorunlu olan bu uygulamalar maalesef yeterli denetim olmadığı için merdiven altı tabir edilen birçok üretici tarafından kanunlar ve insan sağlığı gözetilmeksizin üretilmekte ve piyasaya sunulmaktadır. Yapılan incelemede üzerinde kazanın tanıtım etiketi olmayan ve üreticisinin dahi belli olmadığı ürünler piyasada rahatlıkla bulunabilmektedir. Basınçlı kap imalinde kullanılan malzemesi uygun olmayan, izlenebilirliği olmayan, kaynak yöntemi ve kaynakçısı belli olmayan ve en önemlisi gerekli emniyet donanımlarından yoksun bu ürünler çalışanların iş sağlığı ve güvenliğini büyük ölçüde tehdit etmektedir.
MALKAN Makina olarak firmamız kurulduğu 1971 yılından beri sektörün öncüsü olmuş ve gerekli yasal mevzuatları yakından takip ederek sektöründe ilk uygulayan firma olmuştur. Üretimini yaptığımız merkezi sistem elektrikli buhar kazanları Onaylanmış Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu olan TÜV SÜD tarafından gerekli test ve kontrolleri yapılarak CE uygunluğu belgelendirilmiştir. Buhar kazanlarımızda çalışan güvenliği dikkate alınarak; çift emniyet ventili, aşırı ısınmayı algılayıp devreyi kesen termik, sesli ve ayrıca ışıklı alarm sistemi gerekli tüm emniyet sistemleri eksiksiz uygulanmaktadır. Üretimini yaptığımız buhar kazanlarının tümüne üzerindeki ekipmanlarla birlikte %100 basınç testi hem hidrolik (su ile) hem buhar ile yapılmakta ve test sonuçları kayıt altına alınmaktadır. Malzeme girişinden bitmiş ürün sevki ve yerine montajına kadar geçen süreçte yasal zorunluluklara uygunluğu TÜV SÜD ve TSE onayı, Malkan Kalite Kontrol kriterleri ile garanti altına alınmıştır.
Gerekli sertifikasyonu ve emniyet tedbirleri olmayan, kullanımı tehlike arz eden, hatta üreticisi belli olmayan ürünlerin piyasada üretimi ve satışının engellenmesi devletin görevi olduğu kadar, bu ürünleri kullanan ve satın alanların da bu konuya gerekli özeni göstermesi gerekmektedir. Ülkemizde son yıllarda gelişen ve yaygınlaşan iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları kapsamında basınçlı kapların ilgili yönetmeliklere göre uygunluğu daha sıkı denetlenmekte ve periyodik muayeneleri kullanıcılardan talep edilmektedir. Hiç istenmeyen, ölümlerle neticelenebilecek olası iş kazaları durumunda bu tip uygun olmayan buhar kazanlarının kullanılması işverenlerin karşılaşacağı yaptırımları önemli ölçüde artırmaktadır.
Lokman ÇETİN
Makine Mühendisi / İmalat Müdürü
